Een update over de omzetting van de Europese Klokkenluidersrichtlijn (Richtlijn 2019/1937) dringt zich op. België moest deze Richtlijn voor de private en de publieke sector omzetten tegen 17 december 2021. Ons land heeft die deadline niet gehaald en inmiddels heeft de Europese Commissie een inbreukprocedure opgestart. Op 25 februari 2022 keurde de ministerraad dan het federale voorontwerp voor de private sector goed. Op 17 december 2021 publiceerde de Vlaamse Regering het voorontwerp decreet klokkenluiders dat een regeling uitwerkt voor de omzetting van de Richtlijn in de publieke sector, meer bepaald voor de Vlaamse overheid en de lokale besturen. Op 18 januari 2022 bracht de Vlaamse toezichtcommissie voor de bescherming van persoonsgegevens (VTC) haar advies nr. 2022/006 op dat voorontwerp van decreet uit.
Private sector
De Europese Commissie heeft België op 27 januari 2022 een aanmaningsbrief gestuurd in het kader van de inbreukprocedure voor de omzetting van de Klokkenluidersrichtlijn. België heeft vanaf die datum twee maanden de tijd om de Klokkenluidersrichtlijn om te zetten voor de Commissie een met redenen omkleed advies kan sturen. België is niet de enige slechte leerling van de klas, de Commissie stuurde de brief intussen immers al naar 25 andere lidstaten.
De inbreukprocedure lijkt indruk gemaakt te hebben want ondertussen keurde de ministerraad op 25 februari 2022 het federale voorontwerp voor de omzetting van de Klokkenluidersrichtlijn voor de private sector goed. Eerder berichtten we al over het voorontwerp (zie onze bijdrage van 15 december 2021). De Raad van State zal in een volgende fase zijn advies op het voorontwerp uitbrengen. Het streefdoel zou zijn om de wet eind maart te laten aannemen in de Kamer.
Publieke sector
Vlaams niveau
Op Vlaams niveau is intussen een voorontwerp van decreet klokkenluiders bekendgemaakt. Het voorontwerp werd op 17 december 2021 door de Vlaamse regering goedgekeurd.
Het Vlaamse voorontwerp focust op de publieke sector en moet meldingen binnen de Vlaamse overheid en de lokale besturen mogelijk maken. Het decreet wijzigt het Provinciedecreet van 9 december 2005, het Decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur en het Bestuursdecreet van 7 december 2018. Het Provinciedecreet en het Decreet van 22 december 2017 bevatten al een beperkte klokkenluidersregeling. Deze regelingen worden daar geschrapt en een uitgebreidere regeling wordt opgenomen in het Bestuursdecreet.
Inmiddels heeft de Vlaamse toezichtcommissie voor de bescherming van persoonsgegevens (VTC) een advies uitgebracht over het voorontwerp. Een uitgebreide toelichting vindt u hier. Naast het advies van de VTC, heeft de bevoegde Minister voor Binnenlands Bestuur, Bart Somers, ook het advies van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) en van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) gevraagd.
De SERV bracht geen advies uit omwille van de beperkte sociaaleconomische relevantie van het dossier.
De VVSG pleit voor een invoeringsperiode van minstens een jaar om lokale besturen voldoende tijd te geven om de wetgeving te implementeren. Verder stelt de VVSG enkele organisatorische aanpassingen voor. Zo is ze er geen voorstander van om telkens het hoofd van het personeel als intern meldingspunt te laten fungeren of om de samenwerking tussen besturen voor de organisatie van het interne meldpunt vast te klikken in een bestaand intergemeentelijk samenwerkingsverband of een op te richten interlokale vereniging. De VVSG hekelt ten slotte dat er geen sanctiemechanisme is voor melders wanneer zij een roekeloze melding doen die enkel bedoeld is om schade aan te richten of om aan een dreigende sanctie te ontsnappen.
Het voorontwerp ligt nu voor onderhandelingen bij de sociale partners. Daarna zal de Raad van State ook een advies uitbrengen.
Waals en Brussels niveau
Voorlopig zijn er nog geen ontwerpen op Waals of Brussels niveau.
We houden u graag verder op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen. Wij staan u ook graag bij om een klokkenluidersregeling te implementeren binnen uw organisatie.
