De programmawet van 25 december 2017 voert de winstpremie in via een wijziging van de wet van 22 mei 2001 betreffende de werknemersparticipatie in het kapitaal en in de winst van de vennootschappen. Werkgevers kunnen voortaan (een deel van) hun winst uitkeren aan hun werknemers. De winstpremie geniet op fiscaal en sociale zekerheidsvlak een voordelig regime.
Context
Werknemersparticipatie werd ingevoerd door de wet van 22 mei 2001 betreffende de werknemersparticipatie in het kapitaal en in de winst van de vennootschappen. Deze wet liet werkgevers de mogelijkheid een participatieplan op te stellen op grond waarvan werknemers konden deelnemen in ofwel het kapitaal ofwel de winst van de vennootschap, en dit met een (para)fiscaal voordelig regime. De winstparticipatie kende weinig succes in de praktijk, wellicht door de zware formaliteiten en de voorwaarde dat de winstdeelname gelijk moest zijn voor alle werknemers (geen enkele differentiatie was toegelaten).
De Programmawet van 25 december 2017 brengt hier verandering in. De deelname in het kapitaal blijft nagenoeg ongewijzigd verder bestaan. De deelname in de winst wordt daarentegen vervangen door de winstpremie: de wijze van invoering wordt eenvoudiger, differentiatie tussen werknemerscategorieën wordt mogelijk en het toepasselijke belastingtarief wordt verder verlaagd.
Voorwaarden
De winstpremie laat werkgevers toe (een deel van) de winst aan hun werknemers uit te keren met een bijzonder – en voordelig – (para)fiscaal regime. In tegenstelling tot de deelname in het kapitaal, verwerven werknemers naar aanleiding van de toekenning van een winstpremie geen stemrecht in de onderneming.
De regel blijft dat de winstpremie aan alle werknemers moet worden toegekend. Op deze regel bestaat één uitzondering: de werkgever kan een anciënniteitsvoorwaarde van maximaal één jaar verbinden aan de toekenning van de winstpremie.
Werkgevers hebben voortaan wel de keuze tussen een identieke of een gecategoriseerde winstpremie:
- Identieke winstpremie: het bedrag van de winstpremie is voor elke werknemer gelijk of stemt overeen met een voor elke werknemer gelijk percentage van het loon.
- Gecategoriseerde winstpremie: de winstpremie varieert in functie van de werknemerscategorie, waarbij het bedrag afhankelijk is van een verdeelsleutel op basis van objectieve criteria, zoals functie, anciënniteit en dergelijke. Individuele differentiatie is evenwel niet mogelijk.
Daarnaast is de invoering van de winstpremie nog verbonden aan volgende voorwaarden:
- Het totale bedrag van de toegekende winstpremies mag per boekjaar maximaal 30% van de totale brutoloonmassa bedragen.
- De winstpremie moet een bijkomend voordeel uitmaken. De winstpremie mag met andere woorden niet worden ingevoerd ter vervanging of omzetting van een loonelement (loon, premies, voordelen in natura of gelijk welk ander voordeel of een aanvulling daarop), waarop de werknemer recht op grond van de individuele of de collectieve arbeidsovereenkomst recht heeft, ongeacht of dit loonelement onderworpen is aan sociale zekerheidsbijdragen. Het is daarentegen wel mogelijk om een bonusplan dat slechts geldig is voor één jaar niet te verlengen/hernieuwen en een winstpremie toe te kennen.
Invoering
De regels in verband met de winstpremie zijn in werking getreden op 1 januari 2018. De winstpremies kunnen evenwel slechts worden toegekend op basis van de winst van een boekjaar met als afsluitdatum ten vroegste 30 september 2017.
De winstpremie wordt ingevoerd door een eenzijdige beslissing van de werkgever. De toekenning van de winstpremie maakt evenwel, ongeacht de wijze van invoering, geen verworven recht uit. De werkgever moet de beslissing tot invoering van een winstpremie jaarlijks nemen.
De wijze waarop de winstpremie kan worden ingevoerd, verschilt naargelang het om een identieke, dan wel een gecategoriseerde winstpremie gaat:
- De identieke winstpremie wordt ingevoerd bij beslissing van de algemene vergadering. De notulen van de algemene vergadering moeten een aantal wettelijk verplichte vermeldingen bevatten. Vervolgens worden de werknemers schriftelijk geïnformeerd over de beslissing tot invoering van een winstpremie.
- De gecategoriseerde winstpremie wordt ingevoegd bij collectieve arbeidsovereenkomst. Wanneer er binnen de onderneming geen vakbondsafvaardiging bestaat, kan de gecategoriseerde winstpremie ook bij toetredingsakte worden ingevoerd. De bijzondere modaliteiten (onder andere informatie- en consultatieverplichtingen) opgenomen in Hoofdstuk II van de wet van 22 mei 2001 moeten worden nageleefd.
Kleine vennootschappen (dit zijn vennootschappen die op jaarbasis niet meer dan één van volgende grenzen overschrijden: een gemiddeld personeelsbestand van 50 werknemers, een jaaromzet (exclusief BTW) van 9.000.000 euro en een balanstotaal van 4.500.000 euro) kunnen een winstpremie toekennen in het kader van een investeringsplan. In het kader van een investeringsplan stellen de werknemers de winstpremie ter beschikking van de vennootschap in de vorm van een niet-achtergestelde lening. De looptijd van deze lening moet minstens 2 jaar en maximaal 5 jaar bedragen.
Voordelig regime: fiscale en RSZ-behandeling
De werkgever moet op de winstpremie een bevrijdende fiscale inhouding verrichten ten laste van de werknemer. Het belastingtarief bedraagt 15% voor winstpremies in het kader van een investeringsspaarplan en 7% voor de overige winstpremies. De winstpremie maakt een verworpen uitgave uit ten aanzien van de werkgever.
Op voorwaarde dat aan voormelde voorwaarden is voldaan, beschouwt de RSZ de winstpremie niet als loon (bijgevolg zijn de normale RSZ-bijdragen (werkgeversbijdragen (25%) en werknemersbijdragen (13,07%)) niet verschuldigd). Wel is een solidariteitsbijdrage van 13,07% als werknemersbijdrage verschuldigd aan de RSZ (inhouding te verrichten door de werkgever op de winstpremie). Er is geen werkgeversbijdrage verschuldigd.
Voorbeeld ter vergelijking van een gewone bonus en een winstpremie:
| Gewone bonus | Winstpremie |
Winstpremie i.k.v. |
|
|---|---|---|---|
| Bruto bonus | 1.000,00 EUR | 1.000,00 EUR | 1.000,00 EUR |
|
RSZ-bijdrage werknemer |
130,70 EUR | 130,70 EUR | 130,70 EUR |
|
Belasting ten laste van de werknemer |
391,19 EUR* | 60,85 EUR | 130,40 EUR |
| Netto bonus | 478,11 EUR | 808,45 EUR | 738,90 EUR |
|
RSZ-bijdrage werkgever |
250,00 EUR** | 0 EUR | 0 EUR |
| Verworpen uitgaven*** | 0 EUR | 295,80 EUR | 295,80 EUR |
| Totale kost werkgever | 1.250,00 EUR | 1.295,80 EUR | 1.295,80 EUR |
| Ratio kost/netto | 2,61 | 1,60 | 1,75 |
* Uitgaande van een gemiddelde bedrijfsvoorheffing van 45%
** Uitgaande van het basistarief van 25%
*** Uitgaande van het standaardbelastingstarief van de vennootschapsbelasting van 29,58%
Voordelig regime: arbeidsrecht
De winstpremie moet niet in aanmerking worden genomen voor de berekening van het vakantiegeld en de opzeggingsvergoeding.
De winstpremie moet bovendien niet in aanmerking worden genomen voor de loonmatiging (de maximale marge voor de loonkostenontwikkeling in een bepaald jaar).
De winstpremie kan worden gecumuleerd met een niet-recurrente resultaatsgebonden bonus op basis van CAO nr. 90.
Besluit
De winstpremie vormt een (para)fiscaal voordelig en flexibel middel om een extra beloning toe te kennen aan werknemers. De beslissing tot toekenning van de winstpremie wordt jaarlijks genomen, zonder dat enig recht voor de toekomst ontstaat. De winstpremie moet niet identiek zijn voor alle werknemers, maar kan worden gecategoriseerd. Het valt te verwachten dat deze nieuwe vorm van verloning meer succes zal hebben dan de vroegere winstdeelname en zelfs dan het niet-recurrent resultaatsgebonden voordeel in toepassing van CAO nr. 90.